دیده‌بان حقوق بشر در بیانیه‌ روز پنجشبنه، ۱۷ شهریور (۸ سپتامبر) خود، بنفشه یعقوبی، مدافع حقوق معلولان افغان، را به دلیل هدایت و پیگیری شجاعانه حقوق معلولان افغانستان، برنده سال ۲۰۲۲ بورسیه مارکا بریستو معرفی کرد.

یعقوبی از بین جمعی از نامزدهای معرفی‌شده کارکنان دیده‌بان حقوق بشر در زمینه حقوق معلولان انتخاب شد و قرار است در سال ۲۰۲۳ به عنوان بخشی از بورسیه‌ خود، در زمینه تحقیق، توسعه ارتباطات و جمع‌آوری کمک مالی از همکاران بین‌المللی دیده‌بان حقوق‌بشر، آموزش ببیند.

بنفشه یعقوبی، وکیل افغان که خود نابینا است، در دو دهه اخیر یکی از الگوهای موفق برای معلولان در افغانستان بوده است. او در دو رشته روابط بین‌الملل و علوم سیاسی دو مدرک کارشناسی ارشد دارد و سال‌ها به عنوان وکیل پرونده‌های خشونت علیه زنان کار کرده است. آخرین سمت رسمی او در افغانستان، عضویت در کمیسیون مستقل حقوق بشر بود؛ جایی که او پیش‌نویس بازنگری در قانون حقوق و امتیازات افراد دارای معلولیت را تهیه کرد.

بنفشه از سال ۲۰۰۸، موسسه‌ای به نام «رهیاب» را تاسیس کرد که به کودکان معلول به‌ویژه افراد دارای مشکلات بینایی، خدمات می‌داد.

بنفشه یعقوبی در اوت ۲۰۲۱ بعد از تسلط طالبان بر افغانستان، کشورش را ترک کرد و به بریتانیا رفت. او اوایل سال ۲۰۲۲، همکاری با دیده‌بان حقوق بشر را آغاز کرد. دیده‌بان حقوق بشر در این بیانیه نوشت: «یعقوبی برای شرکای بین‌المللی در زمینه حمایت بشردوستانه از افراد دارای معلولیت پس از زلزله ویرانگر امسال در شرق افغانستان، منبعی ارزشمند بود.»

بورسیه مارکا بریستو که برنده امسال آن بنفشه یعقوبی است، فرصتی برای او فراهم خواهد کرد تا شبکه‌ ارتباطی خود را با سایر سازمان‌ها و فعالان، به‌ویژه آن‌هایی که در زمینه کاهش خطر برای معلولان در محیط‌های آسیب‌پذیر یا درگیر جنگ، کار می‌کنند، تقویت کند و گسترش دهد.

یعقوبی در مورد بورسیه جدیدش به دیده‌بان حقوق بشر گفت: «می‌خواهم از این کمک هزینه تحصیلی به عنوان راهی برای حمایت از افراد دارای معلولیت در سرتاسر جهان، به‌ویژه کسانی که درمناطق درگیر زندگی می‌کنند و احساس نامریی بودن دارند، استفاده کنم. من از دیده‌بان حقوق بشر سپاسگزارم که مرا برای این افتخار معتبر انتخاب کرد و بسیار تلاش خواهم کرد تا اطمینان حاصل کنم افراد دارای معلولیت، به ویژه دختران دارای معلولیت، هم دیده و شنیده می‌شوند.»

یعقوبی اکنون در تبعید به دفاع از حقوق افراد دارای معلولیت در افغانستان ادامه می‌دهد و به دلیل ترس از طالبان، قصد ندارد به افغانستان بازگردد. او در زمینه دفاع از حقوق افراد دارای معلولیت در کشوری فعالیت می‌کند که بیشترین سرانه معلولان جهان را دارد.

بی‌بی‌سی در سال ۲۰۲۱، بنفشه یعقوبی را به دلیل فعالیت بی‌وقفه و اثربخش در زمینه حقوق معلولان، در فهرست ۱۰۰ زن الهام‌بخش و تاثیرگذار جهان قرار داد.  

بورسیه مارکا بریستو چیست؟

دیده‌بان حقوق بشر این بورسیه را برای ارج نهادن به خدمات مارکا بریستو، بنیان‌گذار مرکز خدمات و دادخواهی برای معلولان «اکسس لیوینگ» (Access Living و رئیس کمیته مشورتی حقوق معلولان دیده‌بان حقوق بشر ایجاد کرد. بریستو یکی از مدافعان کلیدی تصویب قانون آمریکایی‌های دارای معلولیت در سال ۱۹۹۰ بود و به شکل‌گیری استراتژی حقوق ناتوانان در دیده‌بان حقوق بشر کمک کرد. او سازمان دیده‌بان حقوق بشر را تشویق کرد تا افراد دارای معلولیت را در فعالیت‌های خود مشارکت دهد و برای افزایش شمار فعالان حقوق معلولان سرمایه گذاری کند.

برندگان قبلی بورسیه مارکا بریستو هاوا اوجیفو و برایان راسل بودند که در جهت ترویج حقوق معلولان کارهای موثری انجام دادند. اوجیفو، یک فعال بهداشت روان از نیجریه، در چهاردهمین کنفرانس کشورهای عضو سازمان ملل متحد (COSP) کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت، بیانیه افتتاحیه را ارائه کرد. برایان راسل، مرد جوانی با ناتوانی ذهنی  است که برای دفتر کنگره در پرو نامزد شد و به مکزیک سفر کرد تا از گروهی از مدافعان معلولان ذهنی که خواستار مشارکت در سیاست بودند حمایت کند.

دیزی فید، معاون اجرایی اکسس لیوینگ، گفت: «این انجمن در طول سال‌ها، از رهبران نوپای جنبش حقوق معلولان حمایت کرد . من مطمئنم که خانم یعقوبی از این فرصت برای تقویت کار خود در زمینه آموزش فراگیر و حمایت‌های بشردوستانه فراگیر برای معلولان، استفاده خواهد کرد. مارکا به او افتخار خواهد کرد.»